Op het monument aan de Weesperstrat in Amsterdam staan de namen van de meer dan 102.000 in de Holocaust vermoorde Joden, Sinti en Roma uit Nederland. Zij kregen nooit een graf.
Op 10 mei 1940, de dag van de invasie door nazi-Duitsland, woonden er in ons land 140.000 Joodse mannen, vrouwen en kinderen en enige duizenden Sinti en Roma. Tussen februari 1941 en september 1944 zijn uit Nederland meer dan 107.000 Joden en 245 Sinti en Roma gedeporteerd. Van hen overleefden slechts 5.200 Joden en 30 Sinti en Roma de concentratie- en vernietigingskampen van de nazi’s. Nog eens 2.000 Joden gingen op andere wijze aan de vervolging van de Holocaust ten onder.
De muren met namen dragen de vier Hebreeuwse letters die het woord ‘Le’zechter’ vormen, wat ‘In herinnering aan’ betekent. Koning Willem-Alexander heeft het monument op 19 september 2021 onthuld.
Anna Maria ‘Settela’ Steinbach is negen jaar oud als ze samen met haar moeder en acht broertjes en zusjes mee moet met het transport van 245 Roma en Sinti vanuit kamp Westerbork naar Auschwitz. Vlak voor vertrek kijkt het Sinti-meisje vanuit de deuropening nog een keer naar buiten, recht in de camera van de Joodse gevangene Rudolf Breslauer, die in opdracht van de kampcommandant filmopnames van kamp Westerbork maakt.
Het beeld van het anonieme ‘meisje met de hoofddoek’ staat na de oorlog jarenlang symbool voor de Jodenvervolging in Nederland. Totdat in 1994 een journalist ontdekt dat zij een Sinti-meisje was. Hij spreekt met Theresia Crasa Wagner, die in dezelfde wagon zat en de oorlog overleefde. Zij herinnert zich het moment nog goed. “Haar moeder riep haar terug: ‘Settela, ga bij die deur weg, straks komt je kop er nog tussen!'”
Moeder Steinbach en haar vijf jongste kinderen, onder wie Settela, worden in juli 1944 vergast in Auschwitz. Ook haar oudste kinderen keren niet terug. Alleen vader Moeselman overleeft de oorlog. Hij was tewerkgesteld bij Philips in Eindhoven en wordt daar bevrijd. In 1946 sterft hij van verdriet.
Van het transport van 245 Sinti en Roma naar Auschwitz overleven er slechts 31 de oorlog.
Meer bekijken:
Video: Verslag van de NOS van de onthulling van het monument